Postanowienie sądu zagranicznego

Zgodnie z art. 1107¹ Kodeksu postępowania cywilnego do wyłącznej jurysdykcji krajowej należą sprawy o prawa rzeczowe na nieruchomości i o posiadanie nieruchomości położonej w Rzeczypospolitej Polskiej. Powołany przepis dotyczy wyłącznie postępowań nieprocesowych jakim przykładowo jest stwierdzenie nabycia spadku.

 

W orzecznictwie Sądu Najwyższego i w doktrynie ze względu na treść art. 1102 § 1 Kpc in fine wyrażony był pogląd, zgodnie z którym postępowanie spadkowe po cudzoziemcu (należy to odnieść oczywiście także do postępowania spadkowego po obywatelu polskim) w zakresie wchodzących do spadku praw rzeczowych do nieruchomości na terenie Polski podlega wyłącznej jurysdykcji sądów polskich (zob. postanowienie SN z dnia 6 marca 1970 r., I CR 3/70, LEX nr 6687). 

 

Pogląd ten zachował aktualność odnośnie do jurysdykcji krajowej w sprawach spadkowych rozpoznawanych w trybie procesowym. W sprawach rozpoznawanych w postępowaniu nieprocesowym przepis art. 11102 Kpc wprowadza natomiast jurysdykcję wyłączną w zakresie, w którym rozstrzygnięcie dotyczy praw rzeczowych na nieruchomości lub posiadania nieruchomości położonej w Polsce.

 

Artykuł 1110² Kodeksu postępowania cywilnego odnosi się do pozostałych spraw, tzn. takich, w których wydane rozstrzygnięcie dotyczy praw rzeczowych na nieruchomości lub posiadania nieruchomości położonej w Polsce. Przykładowo sprawy spadkowe oraz sprawy o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej w zakresie, w jakim wydane rozstrzygnięcie dotyczy nieruchomości położonej w Polsce, użytkowania wieczystego, ograniczonego prawa rzeczowego na nieruchomości położonej w Polsce lub posiadania takiej nieruchomości, są objęte regulacją art. 11102 Kodeksu postępowania cywilnego.

 

Zasadą jest, że stwierdzenie nabycia spadku powinno dotyczyć całego spadku, a ograniczenie się do stwierdzenia nabycia spadku względem części majątku spadkowego jest niedopuszczalne. Silniejsza jednak jest zasada, że sądy polskie mogą orzekać jedynie w granicach jurysdykcji. Oznacza to, że majątek spadkowy ulega podziałowi na dwie części: jedną stanowi nieruchomość położona za granicą, a drugą pozostały majątek objęty jurysdykcją sądu polskiego (uchwała SN z dnia 31 maja 1975 r., III CZP 78/75, OSNCP 1976, nr 2, poz. 33; uchwała SN z dnia 2 kwietnia 1982 r., III CZP 8/82, OSNCP 1982, nr 10, poz. 142).

 

Postępowanie spadkowe w części dotyczącej nieruchomości położonej w Polsce należy do wyłącznej jurysdykcji krajowej sądów polskich (por. postanowienie SN z dnia 22 lutego 1966 r., III CR 395/65, OSNCP 1066, nr 11, poz. 197 z glosą J. Jodłowskiego, PiP 1967, z. 1, s. 152; uchwała SN z dnia 28 maja 1969 r., III CZP 23/69, OSNCP 1970, nr 1, poz. 3; postanowienie SN z dnia 6 marca 1970 r., I CR 3/70, PiP 1971, z. 12, s. 1087; uchwała SN z dnia 31 maja 1975 r., III CZP 78/75, OSNCP 1976, nr 2, poz. 33; uchwała SN z dnia 2 kwietnia 1982 r., III CZP 8/82, OSNCP 1982, nr 10, poz. 142; postanowienie SN z dnia 24 czerwca 1999 r., III CRN 377/99, Prok. i Pr. 2000, nr 1, poz. 40; postanowienie SN z dnia 9 sierpnia 2000 r., I CKN 804/00, LEX nr 51836; postanowienie SN z dnia 12 września 2001 r., V CN 2/01, OSNC 2002, nr 5, poz. 69).

 

Reasumując Urząd ma rację twierdząc, iż konieczne jest postanowienie sądu polskiego w zakresie dziedziczonej nieruchomości, w tym również wtedy, gdy w skład spadku wchodzi własnościowe prawo do lokalu spółdzielczego położonego na obszarze Polski, wyłączna jurysdykcja krajowa do stwierdzenia nabycia spadku w tym zakresie należy do sądów polskich (por. orz. SN z 26 lutego 1976 r., III CRN 303/75, LexPolonica nr 360291, NP 1978, nr 9, s. 1380 z glosą J. Jodłowskiego i 13 października 1986 r., I CR 272/86, LexPolonica nr 304551, OSNCP 1987, nr 12, poz. 213 z glosą J. Jodłowskiego, Pal. 1987, nr 12, s. 114). W chwili obecnej w mojej ocenie Sąd w Polsce powinien wydać postanowienie w części dotyczącej nieruchomości położonej w Polsce.